Κακοπαθεῖ ὡς καλὸς στρατιώτης
Ἀθλεῖται ὡς νόμιμος ἀθλητὴς
Κοπιάζει ὡς καλὸς γεωργὸς
Χωρὶς διάθεση ἐσχατολογικῆς τρομολαγνείας ἢ κινδυνολογίας (πάντοτε τὴν ἀπεχθανόμασταν), νομίζουμε πὼς εἶναι καιρὸς νὰ «σφίξουμε τὰ λουριὰ» τοῦ σώματος ἀλλὰ κυρίως τῆς ψυχῆς. Εἶναι ἀλήθεια καὶ φαίνεται ξεκάθαρα, πὼς ἡ ἐποχὴ ποὺ ζοῦμε, ἀπαιτεῖ νέα στάση ἀπέναντι στὰ τρέχοντα. Μία λέξη μπορεῖ καὶ τὰ λέει ὅλα: «Ἑτοιμότητα».
Κάτι συμβαίνει στὴν ἀνθρωπότητα. Κάτι πρωτόγνωρο, τὸ ὁποῖο «μαγειρεύεται», ἀλλὰ δὲ φαίνεται ἀκόμη καθαρά. Αὐτὴ ἡ φαινομενικὴ ἠρεμία, ἡ ἀγαπολογία, ἡ εἰρηνολογία, οἱ περίεργοι πόλεμοι, οἱ περίεργες «μεταναστεύσεις», τὰ σούρ` τα φέρ` τα ὅλων τῶν κατηγοριῶν καὶ τῶν εἰδῶν τῶν ἀνθρώπων (ἀκόμη καὶ οἱ δεσποτάδες καὶ οἱ παπάδες καὶ οἱ καλόγεροι πηγαινοέρχονται ἀνὰ τὸν κόσμο), τὰ συνέδρια, οἱ ἐκδηλώσεις, ὅλα τὰ νεοφανῆ ἐκπληκτικὰ ἀκούσματα καὶ θεάματα μᾶς ἀφήνουν ἐνεούς, ἄπραγους παρατηρητὲς μίας ἀναμενόμενης καταιγίδας, ποὺ μόνο ὁ Θεὸς ξέρει τὸ μέγεθός της καὶ τὴν καταστροφικὴ ὁρμή της.
Γι` αὐτό, μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ ἐπιλέξαμε νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ θέμα αὐτό, ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, θεωρώντας τὸ ἐπίκαιρο. «Οἱ καιροὶ οὐ μενετοί».
Τρία ἐπαγγέλματα, ποὺ ἔχουν πολλὰ κοινὰ καὶ χρειάζονται κόπο, ζῆλο καὶ ὑπομονὴ πολλή, γιὰ νὰ τὰ ἀσκήσει κανεὶς καὶ ἀπὸ τὰ ὁποία πρέπει νὰ ἐμπνέεται ὁ Χριστιανὸς στὸν πνευματικὸ ἀγώνα, μὲ τρία ἀντίστοιχα ρήματα, ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴ Β΄ πρὸς Τιμόθεο...
ἐπιστολή του. Νὰ σκέφτεται καὶ νὰ ἐνεργεῖ μὲ βάση τὶς ὑποχρεώσεις καὶ τὰ χαρακτηριστικὰ αὐτῶν τῶν ἐπαγγελμάτων. Κάνει ἀλλεπάλληλες συγκρίσεις τοῦ βίου τοῦ στρατιωτικοῦ, ποὺ κακοπαθεῖ, τοῦ ἀθλητῆ, ποὺ ἀθλεῖται καὶ τοῦ γεωργοῦ, ποὺ κοπιάζει καὶ ὁρίζει στὴν πράξη βασικὰ στοιχεῖα τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα.
«σὺ οὒν κακοπάθησον ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ. οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἴνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέση. ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῆ τίς, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήση. τὸν κοπιώντα γεωργὸν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν». (Β΄ Τιμόθ. β, 3,6)
«Ἐσύ, λοιπόν, κακοπάθησε σὰν καλὸς στρατιώτης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Κανένας ποὺ ὑπηρετεῖ στὸ στρατὸ δὲν μπλέκεται σὲ βιοτικὲς ὑποθέσεις, γιὰ νὰ γίνει ἀρεστὸς σ` ἐκεῖνον ποὺ τὸν στρατολόγησε. Καὶ ἂν κανεὶς μετέχει σὲ ἀγῶνες, δὲ στεφανώνεται, ἂν δὲν ἔχει ἀγωνιστεῖ σύμφωνα μὲ τοὺς κανόνες. Ὁ γεωργὸς ποὺ κοπιάζει, πρέπει πρῶτος νὰ παίρνει μέρος ἀπὸ τοὺς καρπούς».
Βέβαια, ὅσα γράφει ὁ Ἀπόστολος, ἀφοροῦν καταρχὴν τοὺς λειτουργοὺς καὶ διακόνους τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλὰ δὲ σημαίνει πὼς δὲν ἅπτονται γενικότερά της ζωῆς καὶ συμπεριφορᾶς κάθε ἀγωνιζόμενου χριστιανοῦ.
Τὰ τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας μας μὲ ρεαλιστικὸ ἀλλὰ καὶ ποιητικὸ τρόπο περιγράφουν τὶς δυσκολίες τῆς παρούσης ζωῆς:
Λέει τὸ τροπάριο τοῦ κανόνα: «Βυθῶ ἁμαρτημάτων συνέχομαι ἀεί, καὶ ἐν πελάγει τοῦ βίου χειμάζομαι, ἀλλ' ὥσπερ τὸν Ἰωνᾶν ἐκ τοῦ θηρός, καμὲ τῶν παθῶν ἀνάγαγε, καὶ διάσωσον Σωτήρ». Δηλαδή, «Στενοχωροῦμαι καὶ πιέζομαι ψυχικά, ἐξαιτίας τῆς θεληματικῆς καθόδου μου στὸ βυθὸ τῆς ἁμαρτίας καὶ κατὰ συνέπεια ταλαιπωροῦμαι καὶ ὑποφέρω μέσα στὸ πέλαγος τῆς ζωῆς, ἀλλὰ ὅπως ἔσωσες τὸν Ἰωνὰ μέσα ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ κήτους, Σωτήρα μου Χριστέ, ἔτσι κι ἐμένα ἀπάλλαξε μὲ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ σῶσε με».
Ἐπίσης ἀπὸ τὴ Μεγάλη Παράκληση: «Ἐκύκλωσαν, αἱ τοῦ βίου μὲ ζάλαι, ὥσπερ μέλισσαι κηρίον Παρθένε, καὶ τὴν ἐμὴν κατασχοῦσαι καρδίαν, κατατιτρώσκουσι βέλει τῶν θλίψεων· ἀλλ' εὔροιμί σε βοηθόν, καὶ διώκτην καὶ ρύστην Πανάχραντε». «Μὲ περικύκλωσαν οἱ βιοτικὲς φροντίδες, ὅπως οἱ μέλισσες τὸ κερί, Παναγία μου, καὶ ἀφοῦ κατέλαβαν τὴν καρδιά μου, τὴν κατατρυπᾶνε μὲ τὰ βέλη τῶν θλίψεων. Ἀλλὰ ἐγὼ ἐπιθυμῶ νὰ σὲ βρῶ καὶ νὰ σὲ ἔχω βοηθό, γιὰ νὰ τὶς διώξεις καὶ νὰ μὲ σώσεις, Πανάχραντε».
Ἀφοῦ, οὕτως ἢ ἄλλως εἶναι δύσκολη ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, ἂς ὑπακούσουμε στὶς ἐντολὲς τοῦ Ἀποστόλου, νὰ μποῦμε θεληματικὰ στρατιῶτες στὶς τάξεις τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ ἔχουμε ἐλπίδα σωτηρίας. Στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ! Εἶναι τὸ μεγαλύτερο, τὸ τιμητικότερο ἀξίωμα. Ἰδανικὸ ὑπόδειγμά μας οἱ ἅγιοι.
Τὸ ἐπάγγελμα τοῦ στρατιωτικοῦ ἔχει ἀπὸ τὴ φύση τοῦ κακοπάθειες. Ὄχι μόνο στὸν καιρὸ τοῦ πολέμου ἀλλὰ καὶ τῆς εἰρήνης. Ὑποβάλλεται συχνὰ καὶ τακτικὰ σὲ ἑκούσια πολεμικὰ γυμνάσια, χωρὶς νὰ ὑπολογίζει τὸ χρόνο, τὴν κούραση, τὴν πείνα , τὴ δίψα, τὶς καιρικὲς συνθῆκες, ὥστε ὅταν προκύψει ἡ ἀνάγκη, νὰ εἶναι ἑτοιμοπόλεμος.
Ὅσοι θέλουν νὰ γίνουν στρατιῶτες τοῦ Χριστοῦ, ὀφείλουν νὰ προετοιμάζονται σὰν καλοὶ στρατιῶτες. Νὰ περιμένουν σ` αὐτὸν τὸν κόσμο πὼς θὰ ἀντιμετωπίσουν δοκιμασίες, θλίψεις. Πόνο καὶ ἑπομένως θὰ στερηθοῦν καὶ τὶς ἀπολαύσεις τῆς ζωῆς. Παρόλα αὐτά, θὰ παραμείνουν στὸ καθῆκον καὶ στὴν «δίωξη τῆς ἁγιότητας».
Λέει ὁ Οἰκουμένιος: «Ἔνδειξη τοῦ καλοῦ στρατιώτη εἶναι ἡ κακοπάθεια… Δὲν πρέπει λοιπὸν κάποιος, ποὺ ἔταξε κάπου τὸν ἑαυτό του ὡς στρατιώτη, ἐὰν ὑποφέρει, νὰ δυσανασχετεῖ». Καὶ συνεχίζει ὁ Θεοδώρητος: «Δὲς καλὰ τίνος στρατιώτης εἶσαι καὶ ἄντεχε μὲ γενναιότητα τοὺς κόπους τῆς στράτευσης».
«Γιὰ νὰ τὸ κατορθώσουμε αὐτό, κύριος σκοπὸς τῆς ζωῆς πρέπει νὰ γίνει ἡ ἐπιθυμία νὰ ἀρέσουμε στὸ Χριστό, λέει ὁ Ἀπόστολος. Γι` αὐτό, ἐλευθερωνόμαστε ἀπὸ τοὺς δεσμοὺς τοῦ παρόντος κόσμου, παραδίδοντας ἐξ ὁλοκλήρου τὸν ἑαυτό μας στὸ Χριστό. «οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἴνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέση».
Βέβαια, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀποξενωθοῦμε τελείως ἀπὸ τὶς βιοτικὲς φροντίδες, ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ κυριαρχοῦν αὐτὲς ἐπάνω μας καὶ νὰ ἀπορροφοῦν τὴν προσοχὴ καὶ τὸ ἐνδιαφέρον μας μέχρι σημείου ὥστε νὰ μᾶς ἀποσποῦν ἢ νὰ μᾶς παρεμποδίζουν ἀπὸ τὶς ὑποχρεώσεις μας πρὸς τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ». (Παν. Τρεμπέλας)
Στὴ συνέχεια ἀναφέρει τὸν ἀθλητή, διότι συγγενεύουν τὰ δύο ἐπαγγέλματα. Λέει: «νὰ εἶναι ὑπομονετικός, ὥστε νὰ φέρει τὰ πάντα μὲ γενναιότητα» (Χρυσόστομος) καὶ νὰ δείξει ἀκόμη «ὅτι ἔχει ἀνάγκη συνεχοῦς ἄσκησης». (Οἰκουμένιος)
Ἀλλὰ ἡ ἄθλησή του πρέπει νὰ εἶναι νόμιμη. Ποιὰ εἶναι ὅμως ἡ νόμιμη ἄθληση; Περιλαμβάνει ἀρχικὰ ὅλη τὴν προετοιμασία, μὲ τὴν προπόνηση, τὴν ἄσκηση καὶ τὴ σωστὴ δίαιτα, ἀλλὰ ὑποχρεοῦται νὰ τηρεῖ καὶ «τοὺς κανόνες, μὲ τοὺς ὁποίους ταιριάζει νὰ ἀγωνίζονται οἱ ἀθλητὲς» κατὰ τὴ διεξαγωγὴ τοῦ ἀγωνίσματος. (Θεοδώρητος) Νόμιμος ἄθλησις εἶναι ἐκείνη, ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ ἀνιδιοτέλεια, ποὺ γίνεται γιὰ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ». (Ἀρχιμ. Δανιὴλ Ἀεράκης)
Καὶ ποιὸς εἶναι νόμιμος ἀθλητής; «Ἐκεῖνος ποὺ κλήθηκε νομίμως στὴ θέση ὅπου ἀγωνίζεται. Ὄχι μὲ παράνομες διαδικασίες. Ὁ Θεὸς καλεῖ τοὺς πιστοὺς δούλους σὲ διάφορες θέσεις… Ποιὸς σ` ἕνα στράτευμα θὰ ἐπέτρεπε ὁ μάγειρας νὰ εἶναι ἐπιτελάρχης σὲ μία μάχη; Ἢ ὁ νοσοκόμος νὰ εἶναι πυροβολητής; Νόμιμος ἀθλητὴς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἀγωνίζεται μὲ τὸν κατάλληλο τρόπο. Ποῦ χρησιμοποιεῖ τὸ λόγο, ὄχι τὴ βία… Ἡ νόμιμη ἄθληση ἔχει σχέση κατὰ πρῶτο μὲ τὴν κλήση τοῦ Θεοῦ». (Ἀρχιμ. Δανιὴλ Ἀεράκης)
Ὅσο γιὰ τὸ γεωργό, σχολιάζει ὁ Θεοδώρητος: «Ἔτσι λοιπόν, ἀφοῦ ἔδειξε τὸν ἄριστο στρατιώτη, ποὺ εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τὶς ἄλλες φροντίδες καὶ τὸ γενναῖο ἀθλητή, ὁ ὁποῖος ἀγωνίζεται νόμιμα καὶ στεφανώνεται νόμιμα, μᾶς φέρνει ἄλλη εἰκόνα, ποὺ καὶ αὐτὴ ἔχει πόνο, ἀλλὰ τὴν ἀκολουθεῖ τὸ κέρδος». Τὰ δύο προηγούμενα παραδείγματα ταιριάζουν σὲ ὅλους, ἐνῶ τοῦ γεωργοῦ στὸ διδάσκαλο. Σχολιάζει ὁ Οἰκουμένιος: «Τὸ μὲν τοῦ στρατιώτη καὶ τοῦ ἀθλητῆ παράδειγμα ἁρμόζει στοὺς μαθητές, τὸ δὲ τοῦ γεωργοῦ μόνο στοὺς δασκάλους».
Ἀλλὰ καὶ καθένας ποὺ φέρει τὸ ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ, θέλοντας καὶ μή, μπορεῖ νὰ βρεθεῖ στὴ θέση τοῦ διδασκάλου. Ἀπὸ τὴ θέση τοῦ γονέα, τοῦ ἀναδόχου, τοῦ κατηχητῆ, τοῦ μεγάλου ἀδελφοῦ, τοῦ συναδέλφου, τοῦ γείτονα, τοῦ συμμαθητῆ, τοῦ φίλου, κλπ. «Ὁ χριστιανὸς εἶναι ἕνας γεωργός, ποὺ ἐργάζεται μέσα στὸ χωράφι τοῦ Θεοῦ, μέσα στὸ χωράφι τῆς κοινωνίας. Ὁ γεωργὸς κουράζεται σπέρνοντας. Δὲ βλέπει ἀμέσως τὰ ἀποτελέσματα τῆς σπορᾶς του, τοὺς καρπούς του. Ὅμως, ὅταν ἔλθει ἡ ὥρα τοῦ θερισμοῦ, πρῶτος ἀπολαμβάνει τοὺς καρποὺς τῶν κόπων του… Ἔτσι καὶ ὁ ἐργάτης τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ κάθε χριστιανός. Μὲ τὸ λόγο του καὶ τὴ ζωὴ του σπέρνει. Δὲν πηγαίνει χαμένη ἡ σπορά του…». Θὰ ἀπολαύσει πολλοὺς καρπούς, ἀλλὰ «ὁ γλυκύτερος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ θὰ δρέψει τότε, στὴν ἄλλη ζωή, τότε ποὺ θὰ ἀκούσει ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Κυρίου: «εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἢς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σὲ καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου». (Ματθ. 25,21) (Ἀρχιμ. Δανιὴλ Ἀεράκης)
Μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἂς ἔχουμε στὸ νοῦ καὶ στὴν καρδιὰ μας αὐτὲς τὶς δύσκολες ὧρες πρῶτα τὰ πάθη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ μαρτύριο Τοῦ πάνω στὸ Σταυρὸ καὶ μαζὶ τὰ παραδείγματα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: τὸ στρατιώτη, τὸν ἀθλητὴ καὶ τὸ γεωργό, γιὰ νὰ παίρνουμε κουράγιο στὴν παροῦσα ζωὴ καὶ νὰ ἀκούσουμε ἐκεῖ τὸ «εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ!».
Σάββας Ἠλιάδης, Δάσκαλος, Κιλκίς, 24-9-2015
Πηγή: Ῥωμαίϊκο Ὁδοιπορικό