Κομποσκοίνι: Ἡ ἱστορία καί ἡ σημασία του

Τό κομποσκοίνι δέν εἶναι μόνο γιά τούς μοναχούς, ἀλλά καί γιά τούς λαϊκούς καί γενικότερα γιά κάθε προσευχόμενη ψυχή. Δέν ἔιναι κάτι σάν τά «φυλακτά» μέ μαγικές ἤ ἐξορκιστικές ἱκανότητες ὅπως τά θεωροῦν μερικοί ἀφελεῖς καί παραπλανημένοι.

Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ὁ ὅσιος Παχώμιος τό 320 μ.Χ., ἵδρυσε μέ τήν βοήθεια τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου τό πρῶτο μοναστήρι στήν Θηβαϊδα τῆς Αἰγύπτου. Ἄρχισε νά ἀναζητεῖ τρόπο πού θά βοηθοῦσε τούς μοναχούς στήν αὐτοσυγκέντρωση τῆς προσευχῆς καί στήν ἀρίθμηση τῶν εὐχῶν. Σκέφθηκε νά κάνει κόμπους σ' ἕνα σκοινί καί νά τό χρησιμοποιεῖ στόν καθημερινό κανόνα τῆς προσευχῆς του. Ὁ διάβολος ὅμως ἔλυνε τούς κόμπους ἀπό τό σκοινί καί ματαίωνε μέ αὐτόν τόν τρόπο τίς προσπάθειες τοῦ μοναχοῦ. Ἐμφανίστηκε τότε ἕνας ἄγγελος καί δίδαξε στόν μοναχό ἕναν εἰδικό κόμπο, ἀποτελούμενο ἀπό ἐννιά σταυρούς πού συμβολίζουν τά ἐννιά τάγματα τῶν ἀγγέλων. Τούς κόμπους αὐτούς ὁ διάβολος δέν μποροῦσε νά τούς λύσει κι ἔτσι καθιερώθηκε τό κομποσχοίνι, ἀπό τότε, ὡς τό ὅπλο τῆς προσευχῆς.

Τό κομποσκοίνι πού ἔχουν ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι μοναχοί καί τό χρησιμοποιοῦν καί πολλοί ὀρθόδοξοι λαϊκοί, εἶναι συνήθως μάλλινο καί πλεγμένο σέ διάφορα μεγέθη. Ἀπό πολύ μικρό, πού φοριέται στό δάχτυλο, ἕως πολύ μεγάλο: 33άρι (μέ 33 κόμπους), 50άρι (μέ 50 κόμπους), 100άρι, 500άρι κ.λπ.

Στήν προσευχή μέ κομποσκοίνι, πού βοηθᾶ πολύ στή συγκέντρωση τοῦ νοῦ, ἀκολουθεῖται συγκεκριμένη τεχνική μέθοδος. Σέ κάθε κόμπο πού περνᾶ ἀνάμεσα στά δάχτυλά του ὁ προσευχόμενος, λέει ἀλληλοδιαδόχως τίς εὐχές: Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησον μέ, Ὑπεραγία Θεοτόκε Σῶσον ἠμᾶς, Ἅγιοί του Θεοῦ πρεσβεύσατε ὑπέρ ὑμῶν. Εἶναι δυνατόν νά λέγεται καί μόνη ἡ εὐχή Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησον μέ. Τό κομποσκοίνι ἔχει σχεδιαστεῖ γιά προσευχή, καί ὄχι γιά νά παίζει ρόλο βραχιολιοῦ στόν καρπό τοῦ χεριοῦ ἤ σάν κομπολόι.

Στό κομποσκοίνι, κάθε τμῆμα τοῦ ἔχει κάποια συμβολική σημασία.

Εἶναι πλεγμένο κυρίως ἀπό μαλλί γιά νά θυμίζει στά μέλη τῆς Ἐκκλησίας ὅτι εἶναι τά λογικά πρόβατα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ (Ἰωάν. 10:11).

Ἔχει χρῶμα μαῦρο πού συμβολίζει τό πένθος τῶν ἁμαρτιῶν ἀφοῦ "οὐδείς ἀναμάρτητος" (πρβλ. Γ' Βασ. 8:46, Ἰώβ 4:17, Ρωμ. 3:9-12 κ.α.).

Πάνω του τό κομποσκοίνι ἔχει τόν σταυρό γιά νά φέρνει στή μνήμη "ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἠμῶν Χριστός ὑπέρ ἠμῶν ἀπέθανε" (Ρωμ. 5:8).

Συνήθως τό κομποσκοίνι καταλήγει σέ μία φούντα πού ὁ σκοπός τῆς εἶναι τό σκούπισμα τῶν δακρύων ("τοῖς δάκρυσιν ἔβρεξέ μου τούς πόδας" Λουκ. 7:44).

Οἱ 33 κόμποι συμβολίζουν τά χρόνια του Ἰησοῦ Χριστοῦ, οἱ 99 κόμποι εἶναι τό 33 πολλαπλασιασμένο μέ τόν ἀριθμό τῶν τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδας, καί ὁ κάθε κόμπος ἀποτελεῖται ἀπό 9 πλεγμένους σταυρούς, πού συμβολίζουν τά ἐννέα τάγματα τῶν ἀγγέλων. Παρόλα αὐτά, ἐνῶ ὁ ἀριθμός σταυρῶν πού ἀποτελοῦν τόν κάθε κόμπο παραμένει πάντα σταθερός, ὁ ἀριθμός τῶν κόμπων πού ἀποτελοῦν τό κομποσκοίνι ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ἀριθμό τῶν προσευχῶν γιά τόν ὁποῖο θά χρησιμοποιηθεῖ. Πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ὑπάρχουν κομποσκοίνια φτιαγμένα καί ἀπό ἄλλα ὑλικά ἐκτός του μαλλιοῦ, π.χ. ἀκρυλικά, ὅπως καί διαφόρων χρωμάτων.

'Ἀλλά εἶναι φτιαγμένα ἀπό χάνδρες ἤ μέ τό ἀποξηραμένο λουλούδι ἑνός φυτοῦ πού λέγεται «Δάκρυ τῆς Παναγίας». Τό κομποσχοίνι εἶναι ἕνα ἀπό τά ἀντικείμενα πού δίδονται σ' ἕναν Ὀρθόδοξο Μοναχό κατά τήν τελετή τῆς κουρᾶς του. Τοῦ δίνεται σάν τό πνευματικό του ξίφος μέ τό ὁποῖο ὡς στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ, πρέπει νά πολεμήσει κατά τοῦ νοητοῦ ἐχθροῦ μας, τοῦ διαβόλου. Τό ξίφος αὐτό τό χρησιμοποιεῖ ἐπικαλούμενος τό ὄνομα τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος μας, Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἰκετεύοντας γιά τό ἔλεός Του μέ τήν προσευχή στό ὄνομά Του.

Ἐπίσης, μέ τή βοήθεια τοῦ κομποσχοινιοῦ μποροῦν νά γίνουν κι ἄλλες προσευχές οἱ ὁποῖες θά ἀναφέρονται στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, στό φύλακα Ἄγγελό μας, σέ μεμονωμένους Ἁγίους ἤ στούς Ἁγίους Πάντες. Ἡ συνηθισμένη μορφή μιᾶς τέτοιας προσευχῆς εἶναι: 'Ἅγιε Ἄγγελε ἤ 'Ἅγιέ (το ὄνομα τοῦ Ἁγίου) πρέσβευε ὑπέρ ἐμοῦ.

Μποροῦμε νά μετατρέψουμε τίς λέξεις τῶν συντόμων αὐτῶν προσευχῶν σέ «ἐλέησον ἠμᾶς» ἤ «πρέσβευε ὑπέρ ἠμῶν» ἤ συμπεριλαμβάνοντας τό ὄνομα ἤ τά ὀνόματα ἀνθρώπων γιά τούς ὁποίους θέλουμε νά προσευχηθοῦμε.

Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν προσευχή ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων: «Ἀναπαυσον, Κύριε, τήν ψυχή τοῦ δούλου σου».

Πηγή: Τό χέρι τοῦ Θεοῦ- Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησε μέ