Η ανθρώπινη ζωή – όπως και όλη η δημιουργία – είναι έργο
της παντοδυναμίας του Θεού. Όχι όμως και ο θάνατος. Ο θάνατος οφείλεται
αποκλειστικά στον άνθρωπο. «Ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν, ουδέ τέρπεται επ’
απωλεία ζώντων» (Σοφ. Σολ. Α 13). Εκείνο που διαπιστώνουμε, είναι η τελειότητα
της ανθρώπινης ύπαρξης με τη δυσυπόστατη οντολογία της: Το σώμα και την ψυχή.
Η ανθρώπινη ζωή μοιάζει με ταξίδι, που περνάει από
τέσσερις σταθμούς:
1.Η παιδική ηλικία. Το γλυκοχάραμα.Η αμέριμνη ηλικία που
το παιδί ξέρει μονάχα να παίζει, να τρέχει και να χαμογελά.
2. Η εφηβική ηλικία. Το πρωϊνό της χαράς και της
ελπίδας, που όλα φαίνονται ρόδινα. Είναι η ηλικία της δράσης και του αγώνα.
3. Η μέση ηλικία. Το μεσημέρι της ζωής. Η ώριμη ηλικία που σαν το δέντρο, σιγά-σιγά, ρίχνει τα φύλλα. Είναι η σοβαρή ηλικία του θερισμού. Η ηλικία με τα μεστωμένα στάχυα. Και
4. Η γεροντική ηλικία. Το βράδυ της ζωής. Η ηλικία της
ησυχίας και της απομόνωσης. Η ηλικία του απολογισμού, της μετάνοιας και της
εξιλέωσης, που περιμένει το αιώνιο ξεκούρασμα.
Αυτό το τελευταίο, το λέει περιγραφικά και ο θεόπνευστος
ποιητής: «Αι ημέραι των ετών ημών εν αυτοίς εβδομήκοντα έτη, εάν δε εν
δυναστείαις ογδοήκοντα έτη, και το πλείον αυτών κόπος και πόνος (Ψαλμ. 89, 10).
Ο θάνατος, ωστόσο, δεν είναι μόνο το τέρμα, αλλά και το ξεκίνημα μιας άλλης,
αιώνιας ζωής. Το απαγγέλλουμε με τόση πίστη, στην ορθόδοξη λατρεία μας:
«Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών, και ζωήν του μέλλοντος αιώνος».
Έχουμε άραγε τακτοποιήσει τις πνευματικές μας αποσκευές,
για το αιώνιό μας ταξίδι; Οι αληθινοί, βέβαια, χριστιανοί, είναι πάντοτε
έτοιμοι. Δεν φοβούνται, αλλά χαίρουν πάντοτε με τη σκέψη του θανάτου. Δυό
«μνήμες» πρέπει να μας συνέχουν, για την ωφέλεια της ψυχής μας: Η «μνήμη Θεού»
και η «μνήμη θανάτου».
Η εκκλησιαστική ιστορία λέει πως, παλαιότερα σε
μοναστήρι της Δύσης, οι μοναχοί χαιρετιούνταν με τον εσχατολογικό χαιρετισμό:
«Memento mori» (Θυμήσου πως είσαι θνητός). Η μνήμη του θανάτου μας προφυλάσσει
από την πλανεμένη ιδέα πως θα ζήσουμε για πολλά χρόνια και δεν είναι καλό να
χάσουμε τις απολαύσεις της ζωής! ΄Η ξεχνάμε το πρόσκαιρο της ζωής η κι αυτά τα
ατυχήματα και δυστυχήματα και τις απροσδόκητες ασθένειες;…
Τι είναι η ζωή μας; Ρωτάει ο αδελφόθεος Ιάκωβος. Και
απαντά: «ατμίς γαρ έσται η προς ολίγον φαινομένη, έπειτα δε και αφανιζομένη» (Δ
14). Μη ξεχνάμε τον αιώνιο λόγο του Κυρίου: «γίνεσθε έτοιμοι, ότι η ώρα ου
δοκείτε ο υιός του ανθρώπου έρχεται» (Ματθ. ΚΔ 44). Γι αυτό, φλογερός πόθος και
ικεσία μας, η Λειτουργική ευχή: «Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών… και καλήν
απολογίαν…».