Για την ελεημοσύνη μάς μιλά σήμερα ο απόστολος Παύλος· εκείνος που σπέρνει με φειδώ, μάς λέει, θα έχει μικρή σοδειά και εκείνος που σπέρνει απλόχερα θα έχει άφθονο θερισμό. Ο καθένας ας δίνει ανάλογα με την προαίρεση της καρδιάς του, όχι από λύπηση ή από ανάγκη· γιατί ο Θεός αγαπά εκείνον που δίνει με ευχαρίστηση. Ο Θεός μάλιστα έχει τη δύναμη να σάς χορηγήσει πλουσιοπάροχα κάθε δωρεά, ώστε να έχετε πάντοτε σε όλα κάθε αυτάρκεια και να προσφέρετε περίσσια σε κάθε έργο αγαθό, όπως έχει γραφτεί, ότι “εσκόρπισε, έδωσε στους φτωχούς, και η δικαιοσύνη του μένει αιώνια“ (Ψαλμ. 111.9). Ο δε Θεός που χορηγεί τον σπόρο στον γεωργό και τον άρτο για τροφή μας, θα χορηγήσει και θα πληθύνει τον σπόρο σας και θα αυξήσει τους καρπούς της αγαθοεργίας σας, ώστε να πλουτίζουμε με τέλεια απλότητα, η οποία μάς καθιστά όλους ευγνώμονες προς τον Θεό.
Το κλειδί της ελεημοσύνης είναι, από όσα μάς λέει ο απόστολος Παύλος, η αγαθή προαίρεση, η δωρεά με χαρά και ευχαρίστηση. Έχουμε μάθει, ως χριστιανοί, ότι η ελεημοσύνη αποτελεί σημαντικό σταθμό της ζωής μας, γι αυτό δεν παραλείπουμε να μιλάμε γι' αυτή. Δεν παραλείπουμε επίσης να δίνουμε ελεημοσύνη, Χριστούγεννα και Πάσχα κυρίως, για να εκπληρώσουμε και τούτο το καθήκον μας απέναντι στο Ευαγγέλιο. Η ελεημοσύνη, όμως, δεν είναι υποχρέωση, αλλά προσμετράται ανάλογα με την διάθεση της καρδιάς του προσφέροντος. Γι αυτό ο Χριστός κατεδίκασε μεν τον φαρισαίο, που έδινε χρήματα στον ναό για να εισπράξει τον έπαινο των ανθρώπων, επαίνεσε δε τη χήρα, η οποία έδωσε από το υστέρημά της μόλις ένα δίλεπτο.
Η ζυγαριά του Θεού δεν είναι αριθμομηχανή, αλλά μετράει το μέτρο της αγάπης που υπάρχει στην καρδιά μας. Και η καρδιά μας, δυστυχώς, δεν πλημμυρίζει αγάπη. Μάθαμε να υπολογίζουμε τα υλικά αγαθά, να μετράμε τα χρήματα, να αποταμιεύουμε, να ξαγρυπνούμε λογαριάζοντας, να προγραμματίζουμε τις δαπάνες μας, τις διακοπές μας, τις ανέσεις μας, τη διασκέδασή μας. Χάσαμε το μέτρο, δεν μπορούμε να διακρίνουμε το απαραίτητο από την πολυτέλεια, επικεντρώσαμε την προσοχή μας στην ικανοποίηση των επιθυμιών μας, γίναμε αφιλάδελφοι, ψυχροί υπολογιστές, δύστροποι και ανικανοποίητοι, άνθρωποι δίχως χαρά αληθινή. Ατενίζουμε τους φτωχούς με οίκτο και, όταν δεν τους κατακρίνουμε για τη φτώχεια τους ή για έλλειψη «αξιοπρέπειας», τούς δίνουμε με κρυφή υπεροψία κάποια ψίχουλα, νομίζοντας πως πράξαμε το καθήκον μας, σαν «καλοί χριστιανοί», και πως ο Θεός μάς χρωστάει ανταπόδοση. Και επειδή η ελεημοσύνη μας αυτή δεν αποτελεί έκφραση γνήσιας αγάπης προς τον συνάνθρωπο, αδιακρίτως και με χαρά, γι αυτό κινδυνεύουμε να βρεθούμε στη θέση που περιγράφει ο απόστολος Παύλος στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολή: «κι αν ακόμα μοιράσω στους φτωχούς όλα μου τα υπάρχοντά αλλά δεν έχω αγάπη, σε τίποτα δεν ωφελούμαι» (Α´ Κορ. 13.3).
Μιλάμε για «κρίση», και εννοούμε την οικονομική δυστοκία της εποχής μας. Η πραγματική κρίση είναι άλλη, η οικονομική κατάσταση που επικρατεί αποτελεί το αποτέλεσμα αυτής της κρίσης. Η κρίση η πραγματική είναι ότι προ πολλού έχουμε πάψει να μοιραζόμαστε, να προσφέρουμε απλόχερα, με αγάπη, με χαρά. Η προσφορά μας στον πλησίον, στον αδελφό, στον ξένο, ήταν πάντοτε σφιχτόχερη, τσιγκούνικη· γι αυτό και τώρα σπέρνουμε ξηρασίες. Οι παλιότεροι από εμάς μπορεί να μην ήξεραν πολλά γράμματα, μπορεί να μη θεολογούσαν, μπορεί να μην είχαν αφθονία αγαθών, ήξεραν όμως να μοιράζονται, από το περίσσευμα της καρδιάς τους, ό,τι αγαθό είχαν ή εργασία ή οποιαδήποτε βοήθεια. Ζούσαν την ανταπόδοση του Θεού στην απλότητά τους, και την εξέφραζαν λέγοντας πως όταν δίνεις παίρνεις, στέλνει πίσω ο Θεός ό,τι χρειάζεσαι κι ακόμα παραπάνω. Έκαναν πράξη όχι μόνο το Ευαγγέλιο αλλά και τους λόγους των Πατέρων, κι ας μη τους είχαν διαβάσει ποτέ, όπως το απόφθεγμα του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού: «Ὁ τόν Θεόν ἀγαπῶν καί τόν πλησίον πάντως ἀγαπᾶ. Ὁ δέ τοιοῦτος χρήματα τηρεῖν οὐ δύναται, ἀλλ´ οἰκονομει θεοπρεπῶς, ἑκάστῳ τῶν δεομένων παρέχων» (Κεφάλαια περί ἀγάπης).
Την κρίση που οικτείρουμε μόνοι μας τη δημιουργήσαμε. Αποτελεί απότοκο του «χριστιανικού» πολιτισμού μας, που αντικατέστησε το πνεύμα του Χριστού, δηλαδή της αγάπης που γίνεται θυσία για τον αδελφό, με τον ανθρωποφάγο εγωκεντρισμό. Αντίδοτο της κρίσης δεν είναι άλλο από την απλοχεριά. Ας μη θρηνούμε που δεν έχουμε όσα αγαθά είχαμε στο παρελθόν, ας μη φοβηθούμε να μοιραστούμε με αγάπη τα λίγα που διαθέτουμε. Αν θέλουμε, μπορούμε να βρούμε τρόπους να ελεήσουμε τους συνανθρώπους μας, ο καθένας με ό,τι μέσο διαθέτει. Αν σπείρουμε αγάπη, θα θερίσουμε ευλογία. Αν έχουμε έστω και ελάχιστη πίστη, μπορούμε να μετακινήσουμε βουνά. Αρκεί να αναθερμάνουμε τις καρδιές μας και να τις γεμίσουμε με το πρωταρχικό αγαθό, την αγάπη προς τον Θεό και προς τον πλησίον. Αμήν.
π. Χ.Β.
Πηγή: Αγιος Παντελεήμων Δραπετσώνας