Ἱερά Μονή Κουτλουμουσίου Ἁγίου Ὅρους

Ἡ Ἱερά Μονή Κουτλουµουσίου εἶναι κτισµένη κοντά στίς Καρυές καί εἶναι ἀφιερωµένη στή Μεταµόρφωση τοῦ Σωτῆρος. Ἡ ἐτυµολογία τοῦ ὀνόµατος σχετίζεται πιθανότατα µἐ δυό φάσεις τῆς ζωῆς τοῦ µὀναστηριοῦ. Μονή µἐ τό ὄνοµα Κουτλουµούσι ἀναφέρεται ἤδη σέ ἔγγραφό του 1169 καί θά πρέπει νά τήν ταυτίσουµε µἐ τήν σηµερινή. Ὡστόσο δεύτερος ἱδρυτής τῆς µὀνῆς θεωρεῖται κάποιος Κουτλουµούσης ἀπό τήν ἐκχριστιανισµένη δυναστεία τῶν Σελτζουκιδῶν.

Τόν 14ο αἰώνα τό Κουτλουµούσι ἔζησε δύσκολες στιγµές µἐ τίς ληστρικές ἐπιδροµές τῶν Καταλανῶν πού σφράγισαν µἴα πορεία ἀποδυνάµωσης καί κάµψης ἡ ὁποία εἶχε ἀρχίσει ἤδη ἀπό τον12ο αἰώνα. Ἡ περίοδο ἀκµής τοῦ µὀναστηριοῦ ἦρθε µἐ τή φωτισµένη καθοδήγηση τοῦ ἠγουµένου Χαρίτωνα ἀπό τήν Ίµβρο τό δεύτερο µἰσό του14ου αἰώνα. Ὁ Χαρίτων ἐξασφάλισε σηµαντικῆ βοήθεια ἀπό τόν Ἰωάννη Βλαδισλάβο διατηρώντας τά προνόµια τῶν Ἑλλήνων ἔναντί των ἐκεῖ ἐγκαταβιούντων Ρουµάνων. Τό 1393 τό µὀναστήρι κατεστάθηκε σταυροπηγιακό. Στίς ἀρχές τοῦ 15ου αἰώνα Κουτλουµουσιανοί µὀναχοί κατοίκησαν καί προσάρτησαν τήν ἔρηµη µὀνή τοῦ ἁγίου Ἀλυπίου. Μέ πατριαρχικό σιγίλλιο τό 1428 ἡ µὀνή Ἀλυπίου ἀπορροφήθηκε ἀπό τό Κουτλουµούσι τό ὁποῖο ἀπέκτησε περισσότερη δύναµη.

Τήν ἀκµή διαδέχθηκε ἡ παρακµή στήν ὁποία συνέβαλε καί ἡ µἐγάλη πυρκαγιά τοῦ 1497. Τό 1767 ἀκόµη µἴα πυρκαγιά κατέστρεψε τήν ἀνατολική πλευρά τῆς µὀνῆς. Ἡ συνδροµή τοῦ πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Ματθαίου Γ΄ ὑπῆρξε καθοριστική στήν ἀνακαίνιση τῆς µὀνῆς. Τόν 19ο αἰώνα (1857 καί 1870) ἡ φωτιά µἐ σφοδρότητα ἔρχεται καί πάλι νά πλήξει τά κτίρια τῆς µὀνῆς. Οἱ ἐπισκευές τελεσφόρησαν µἐ τή φιλοτιµη προσπάθεια τοῦ ἠγουµένου Μελετίου. Ἡ τελευταία πυρκαγιά πού συνέβη εἶναι αὐτή τοῦ 1980, οἱ ζηµίες τῆς ὁποίας πρόσφατα ἀποκαταστάθηκαν.

Τό Καθολικό της Κουτλουµουσίου ἀνάγεται στόν 16ο αἰώνα καί ἀποτελεῖ κλασικό δείγµα ἁγιορειτικῆς ἀρχιτεκτονικῆς, ἐνῶ οἱ ἀρχικές ἁγιογραφίες τοῦ ἔχουν ἐπιζωγραφηθεῖ. Ἡ φιάλη καί τό κωδωνοστάσιο εἶναι ἔργα τοῦ 19ου αἰώνα. Στήν κατοχή τῆς µὀνῆς βρίσκονται 18 Κελλιᾶ καί ἡ ὡραία σκήτη τοῦ Ἁγίου Παντελεήµονος (1790) µἐ 22 Καλύβες. Ἰδιαίτερης καλλιτεχνικῆς ἀξίας εἶναι τό ξυλόγλυπτο τέµπο. Ἡ µὀνή διαθέτει 7 παρεκκλήσια καί ἰσάριθµα ἐξωκκλήσια. Στό παρεκκλήσι τῆς Φοβερᾶς Προστασίας ὑπάρχει καί ἡ ὀµώνυµη θαυµατουργή εἰκόνα τῆς Παναγίας. Στή µὀνή φυλάσσονται πολλά λείψανα ἁγίων, ἱερά ἄµφια καί ἐνδιαφέρουσες φορητές εἰκόνες. Στή βιβλιοθήκη στεγάζονται 662 χειρόγραφα καί περί τά 3,500 ἔντυπα βιβλία. Τό Κουτλουµούσι κατέχει τήν ἕκτη θέση στήν ἱεραρχία τῶν µὀνῶν καί ὅπως ὅλα τα σηµερινά ἀθωνικά καθιδρύµατα εἶναι κοινόβιο. Οἱ µὀναχοί τοῦ εἶναι περίπου 20. 

Πηγή: Ἁγιορείτικο βῆμα