ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ. Λίγα χιλιόμετρα από τα βόρεια παράλια του
κόλπου της Κασσάνδρας, σε μια καταπράσινη περιοχή από ελαιώνες και αμπελώνες,
ανάμεσα στις κοινότητες Βατοπεδίου και Ορμύλιας, εγκαταστάθηκε πριν από 23
χρόνια το γυναικείο μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, γνωστό ως
μοναστήρι της Ορμύλιας.
Το μοναστήρι, αγιορείτικο μετόχι της Ιεράς Μονής Σίμωνος
Πέτρας, κτισμένο σε αντέρεισμα, αναπτύχθηκε ραγδαία και σήμερα, υπό την σκιάν
της αγιορείτικης πνευματικής κληρονομιάς, αποτελεί πρότυπο του μοναστικού
κοινοβίου στην Ελλάδα.
Εκεί ακμάζει ο γυναικείος μοναχισμός «ως λόγος ζωής και
άοκνος προσφορά», στην ιεραποστολή και στο κοινωνικό έργο. Η Αδελφότητα με τις
100 και πλέον μοναχές προσφέρει τις υπηρεσίες και τη διακονία της σε διάφορους
τομείς και στο πλαίσιο της Ορθοδοξίας που δίνει τη δυνατότητα στη γυναίκα να
μετέχει στη ζωή της Εκκλησίας.
«Αι αδελφαί», απλαί ανεπαήδευται, χαρίεσσαι και
πολέμισσαι από πρωίας ως νυκτός, μόναι ή μετ’ αδελφών εις τον άβατον τόπον ή
εις το αρχονταρίκιον, πάντοτε μεταγγίζουσαι εις τον λαόν του Θεού ευγένειαν,
χαράν και αγαλλίασιν, παραμυθίαν, ευχαριστίαν, ικανοποίησιν «χορτασμόν», μέχρι
να φύγουν διά να ξαναέλθουν μετ’ ελπίδων εις το “φιλοξενίας δοχείον”…». .
Έτσι περιγράφει την αδελφότητα του Ιερού Κοινοβίου
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Ορμύλιας Χαλκιδικής ο πνευματικός πατέρας και
οδηγός τους Αρχιμανδρίτης Αιμιλιανός ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας
του Αγίου Όρους. Ως ένα «φιλοξενίας δοχείον» με τις ακούραστες μοναχές, στο
σώμα και στην ψυχή, και με ένα βλέμμα ως ψαλμωδία που γλυκαίνει τον επισκέπτη
στον εσπερινό, στην τράπεζα, στο αρχονταρίκι ή στην πλακόστρωτη αυλή.
Ο χώρος και ο χρόνος στο Μοναστήρι της Ορμύλιας, που
δικαίως ονομάστηκε «Πύλη του Άθω», έχει σταματήσει αιώνες πριν, στην εποχή του
Βυζαντίου. Κυρίαρχα στοιχεία η ενότητα της πίστεως, το βίωμα των παραδόσεων και
η διατήρησή τους, με σύγχρονη μορφή, αλλά με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και τέλος,
το αγιορείτικο τυπικό που ακολουθείται με πίστη και ακρίβεια.
Οι αγγελόσχημες φιγούρες, νεαρότατες στην ηλικία που
έχουν περιβληθεί το μοναχικό ένδυμα έπειτα από δοκιμασία έχοντας τις αρετές
υπακοή, ακτημοσύνη, παρθενία, υποταγή, αναχώρηση, εξομολόγηση – μετάνοια, πίστη
και αφοσίωση, φροντίζουν για όλα. Είναι πανταχού παρούσες. Η κάθε μία στο πόστο
της. Η αδελφή Εισοδία η πορτάρισσα «εισάγει» τον επισκέπτη σ’ έναν άλλο κόσμο
μέσα στον κόσμο.
Αρχιτεκτονική
Το «πάντρεμα» της αγιορείτικης και μακεδονικής
αρχιτεκτονικής είναι η εικόνα της πρώτης ματιάς στις νεόκτιστες πτέρυγες των
κελιών και των εργαστηρίων, αλλά και στο ανακαινισμένο παλαιό μετόχι. Όλα
λειτουργούν με οργάνωση, νοικοκυροσύνη, αλλά και κατανυκτική ευλάβεια προς τον
Κύριον.
Γι’ αυτό και το εγκαταλελειμμένα πέτρινο μετόχι του
Βατοπεδίου, αναβίωσε όταν το 1974 εγκαταστάθηκαν εδώ οι πρώτες μοναχές,
αφήνοντας τη μοναστική κοιτίδα των Μετεώρων για να ακολουθήσουν τον πνευματικό
τους πατέρα και ηγέτη Αρχιμανδρίτη Αιμιλια¬νό. Ο μικρός, αλλά σταθερός πυρήνας
με ηγουμένη τη Νικοδήμη και μερικές δόκιμες μοναχές από την περιοχή των
Τρικάλων, που περιεβλήθηααν το μοναχικό σχήμα, σιγά-σιγά μεγάλωσε.
Οι πρώτες μοναχικές κουρές, διηγείται ο Σιμωνοπετρίτης
Αθανάσιος (αδελφός της γερόντισσας Νικοδήμης), συνέπεσαν με τα τραγικά γεγονότα
της Κύπρου… «Κι όμως, στην Ορμύλια άρχισε ένας πόλεμος-άλλου επιπέδου και
μορφής- ειρηνικός και δημιουργικός. Κουραστήκαμε, μονολογεί, από τις
ποικιλόμορφες ξενόφερτες φόρμες ζωής και φαίνεται πως η επιστροφή στις ρίζες
της φυλής μας παίρνει σήμερα πανελλήνιες διαστάσεις. Κι είναι αυτό παρήγορο,
αλήθεια…». Δεν είναι, άλλωστε, μόνον Ελληνίδες που ακλούθησαν το μοναχικό
σχήμα, αλλά και Ευρωπαίες ετερόδοξοι. Ανάμεσα σ’ αυτές, πέντε Γαλλίδες που
«ασπάστηκαν» την Ορθοδοξία, αναζητώντας το νόημα της ζωής και μία άλλη διάσταση
της αλήθειας που δεν βρήκαν στο Παρίσι ή στα Πανεπιστήμια της Ευρώπης.
Σήμερα, οι 120 και πλέον μοναχές, μέσα σε 19 χρόνια,
έχουν πραγματοποιήσει σχεδόν τα πάντα. Χάρη στην εργατικότητά τους, την αγάπη
τους στο περιβάλλον στο πλαίσιο του ενδιαφέροντος της Ορθοδοξίας και τον
σεβασμό τους προς τη φύση, δημιούργησαν ένα πρότυπο μοναστηριακό συγκρότημα
«πιλότο» του ορθόδοξου γυναικείου μοναχισμού. Επιστήμονες οι περισσότερες
επιτελούν σπουδαίο έργο.
Η Ιερωνύμη και η Ασυγκρίτη στο οδοντιατρείο, η Δαμιανή
και η Θαλελαία στο ιατρείο, η Αιμιλιανή και η Πορφυρία επικεφαλής του
εργαστηρίου ζωγραφικής, η Συνεσία στην κεντητική, η Ιλαρία στο ιεροραφείο,
ακολουθώντας πιστά και με μεράκι τα σχέδια -βυζαντινά κυρίως αντίγραφα- της
Παρακλήτης, φτιάχνουν με τα χέρια τους… «αγγέλους» και «ποιήματα».
Αριστουργήματα της χειροποίητης παραδοσιακής τέχνης τα κεντήματα, οι ζωγραφικές
και τα υφαντά κοσμούν τα παράθυρα με τα βυζαντινά μοτίβα, τους τοίχους και τα
ξυλόγλυπτα λιτά έπιπλα του μοναστηριού.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι αποφέρουν πολύτιμα
έσοδα στο μοναστήρι από τις πολυάριθμες παραγγελίες που προέρχονται από
εκκλησίες της Ελλάδος και του εξωτερικού.
Στο αρχονταρίκι
Ελληνικός καφές και λουκούμι στο αρχονταρίκι περιμένει
τον επισκέπτη μετά τον εσπερινό, με χαμόγελο και ευγένεια από τις αδελφές
Ηλιανή, Δομετιανή, Μαρδαρία, Θαβωρία που έχουν την ευκαιρία να ακούσουν με
αγάπη και υπομονή τα προβλήματα των πιστών του έξω κόσμου που έχουν τόση ανάγκη
από γαλήνη και ηρεμία… Στα υπόλοιπα διακονήματα της ημέρας εργάζονται
ασταμάτητα και οι υπόλοιπες μοναχές από το χάραμα έως νυκτός.
Στα περιβόλια και τους ελαιώνες η αδελφή Ολυμπιάς, στους
κήπους η Χαριτίνη (αδελφή εκ σαρκός του υπηρετούντος οικονόμου πατρός
Σε¬ραπίωνα Σιμωνοπετρίτη), στις σύγχρονες κτηνοτροφικές μονάδες η αδελφή
Ευεργετινή – κόρη ενός τσέλιγκα από το Μέτσοβο, «Η εργασία είναι ανάμεσα εις
την εωθινήν λατρείαν και την νυκτερινήν ζωήν, πεφροντισμένη, παστρική,
ευσυνείδη¬τος, έμπονος και έγκοπος. Η μοναχή δίδει την καρδίαν της εις τους
ώμους της… ως εν γάμω τρέχουσα εγκαρδίως, προλαμβάνει να επιστρα¬τεύσει τους
γερούς αυτής ώμους» σημειώνει ο γέροντας Αιμιλιανός. Και η ψαλμωδία στον όρθρο,
τη λειτουργία, τον εσπερινό είναι «απομίμησις της αγγελικής γλώσσης, ρυθμός
εναρμόνιος, χορός ομό¬φωνος βυζαντινός… αναζήτησις του θεϊκού προσώπου».
Συμπαράσταση
Ένα χιλιόμετρο περίπου από το μοναστηριακό συγκρότημα η
Παναγιά η φιλανθρωπινή με ανοιχτές τις αγκάλες στον άνθρωπο ανοίγει την είσοδο
στο Κέντρο Πνευματικής και Κοινωνικής συμπαραστάσεως. Ένα υπερσύγχρονο ιατρικό
και κοινωνικό κέντρο όπου οι ταπεινοί άνθρωποι της περιοχής βρίσκουν
συμπαράσταση και θεραπεία στα προβλήματά τους με προγράμματα για την πρόληψη
του καρκίνου και του Έιτζ.
Κτίστηκε με δωρεά της οικογένειας Χατζηπατέρα κοντά στο χωριό
Βατοπέδι κι εκεί οι μοναχές προσφέρουν απλόχερα την αγάπη τους στον άνθρωπο.
Υπηρετούν «ταις χρείαις του ανθρώπου», ψυχικές και σωματικές, μέσα από τις
υπερσύγχρονες αίθουσες ιατρικής αρωγής παθολογίας, οδοντιατρικής, τα βιολογικά
εργαστήρια και τις αίθουσες πνευματικών εκδηλώσεων και επιστημονικών συμποσίων.
Συμβάλλουν «στη βίωση παραδοσιακών αντιλήψεων περί της
ζωής, της παρούσης και του μέλλοντος και στην αφύπνιση του δυναμικού της
ανθρώπινης ψυχής της κοινωνούσης με τον Θεόν», για περισσότερη συμμετοχή στο
κοινό έργο της ανθρωπιάς και της αγάπης, αρετές που κινδυνεύουν να χαθούν μέσα
στον «πολιτισμένο» κόσμο μας.
(Πηγή: Η Καθημερινή. «Επτά ημέρες»- αφιέρωμα: Τα
Μοναστήρια της Μακεδονίας, 14 Απριλίου 1996, σ.30-31.)