Ὁ Ἰσοκράτης, ὁ μεγάλος Ἕλληνας ρήτορας τῆς ἀρχαιότητας (436-338 π.Χ.), ἦταν βαθὺς γνώστης τῶν κοινωνικῶν προβλημάτων τῆς ἐποχῆς του.
Σ᾿ ἕναν ἀπὸ τοὺς 21 διασωθέντες λόγους του ἀνατρέχει στὸ Σόλωνα καὶ τὸν Κλεισθένη ὑπενθυμίζοντας στοὺς συγχρόνους του τὶς ἐνέργειες αὐτῶν γιὰ μιὰ δημοκρατικὴ μεταρρύθμιση τῆς Ἀθήνας. Ὁ Σόλων ἀπὸ τὴ μιά, θέλοντας νὰ διατηρήσει τὴν ἰσορροπία ἀνάμεσα στὸ δῆμο καὶ στοὺς ἰσχυρούς, συνέταξε ἴδιους νόμους γιὰ ὅλους καὶ μίλησε γιὰ ἀπαλλαγὴ ἀπ᾿ τὰ βάρη («σεισάχθεια») ἢ ἀπ᾿ τὴ δουλεία· καὶ ὁ Κλεισθένης ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἔθεσε τὶς βάσεις γιὰ τὴ δημοκρατικὴ μεταρρύθμιση τῆς Ἀθήνας.
Ἔτσι δημιούργησαν στὴν Ἀθήνα τὸ θαυμαστὸ πολίτευμα τῆς δημοκρατίας καὶ τῆς ἐλευθερίας:
«Οἱ γὰρ κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ᾽ ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ᾽ ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ᾽ ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας ἐποίησεν» (Ἀρεοπαγιτικὸς 20.1).
Ποὺ σημαίνει:
«Ἐκεῖνοι λοιπὸν ποὺ εἶχαν τὴ διοίκηση τῆς πολιτείας κατὰ τὴν παλαιότερη ἐποχή, ἐγκατέστησαν πολίτευμα ποὺ δὲν εἶχε μόνον ὄνομα προσφιλέστατο σ᾿ ὅλους καὶ γλυκύτατο, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα δὲν ἔδινε τὴν ἐντύπωση αὐτὴ στοὺς πολιτευομένους καὶ δὲν προετοίμαζε τοὺς πολίτας, ὥστε νὰ θεωροῦν τὴν ἀκολασία δημοκρατία, τὴν παρανομία ἐλευθερία, τὴν ἀθυροστομία ἰσότητα δικαιωμάτων, οὔτε τέλος τὴν ἐξουσία νὰ κάνουν ὅλα αὐτὰ εὐδαιμονία, ἀλλὰ πολίτευμα ποὺ παρέδιδε στὸ μίσος καὶ στὴν τιμωρία τοὺς ἀνθρώπους αὐτοῦ τοῦ εἴδους καὶ ποὺ κατώρθωσε μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ νὰ κάμη ὅλους τοὺς πολίτας καλύτερους καὶ φρονιμώτερους»٭.
Ἐὰν ζοῦσε σήμερα ὁ Ἰσοκράτης κι ἔβλεπε τὰ ὅσα γίνονται στὴν Ἑλλάδα, ἀσφαλῶς θὰ ὑπενθύμιζε τὰ ἴδια λόγια, ἴσως νὰ πρόσθετε κι ἄλλα.
Δὲν εἶναι ἀργὰ καὶ τώρα ὅλοι μας, καὶ μάλιστα ὡς πιστοὶ Χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι ποὺ εἴμαστε στὸ σύνολο, νὰ ἐκτιμήσουμε τὸ μεγάλο δῶρο τῆς ἐλευθερίας μας καὶ σύμφωνα μὲ τὶς συμβουλὲς τοῦ ἀποστόλου Πέτρου νὰ πολιτευόμαστε:
«Ὡς ἐλεύθεροι, καὶ μὴ ὡς ἐπικάλυμμα ἔχοντες τῆς κακίας τὴν ἐλευθερίαν, ἀλλ’ ὡς δοῦλοι Θεοῦ. πάντας τιμήσατε, τὴν ἀδελφότητα ἀγαπᾶτε, τὸν Θεὸν φοβεῖσθε, τὸν βασιλέα τιμᾶτε»· νὰ φέρεσθε ὡς ἄνθρωποι ἐλεύθεροι ἀπὸ τὴν κακία καὶ ἀπὸ κάθε τι ἀνάρμοστο, καὶ ὄχι ὡς ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν τὴν ἐλευθερία ὡς πρόφαση γιὰ τὴν κακία καὶ τὴν ἀπείθεια. Νὰ φέρεσθε ὡς δοῦλοι Θεοῦ. Σ᾿ ὅλους ἀποδῶστε τὴν τιμὴ ποὺ τοὺς ἁρμόζει. Νὰ ἀγαπᾶτε τὸ σύνολο τῶν ἀδελφῶν σας Χριστιανῶν. Νὰ σέβεσθε τὸν Θεὸ μὲ εὐλάβεια καὶ νὰ τιμᾶτε τὸν βασιλιά (Α΄ Πέτρ. β΄ 16-17).
Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ Δημοκρατία καὶ ἡ πραγματικὴ ἐλευθερία.
٭ Μετάφραση: Ἀ. Γεωργαντόπουλος, Μ. Πρωτοψάλτης, Ἰ. Ἰωαννίδης - Φαληριώτης· ἐπιμέλεια: Εὐάγγελος Παπανοῦτσος, Ἀθήνα, ἐκδ. Δαίδαλος, Ἰ. Ζαχαρόπουλος.
Πηγή: Ο Σωτήρ